काठमाडौँ । पृथ्वी जयन्ती प्रत्येक वर्ष पुष २७ गते मनाइने ऐतिहासिक पर्व हो। यो दिन आधुनिक नेपालका निर्माता राजा पृथ्वीनारायण शाहको जन्मदिनको सम्झनामा मनाइन्छ। नेपाललाई एकीकृत गरेर "चार जात छत्तीस वर्णको फूलबारी" बनाउनका लागि पृथ्वीनारायण शाहले खेलेको भूमिकालाई स्मरण गर्दै यो दिन विशेष महत्वका साथ मनाइन्छ।

पृथ्वीनारायण शाहको योगदान

पृथ्वीनारायण शाहको जन्म वि.सं. १७७९ मा गोरखा दरबारमा भएको थियो। उनी गोरखा राज्यका राजा नरभूपाल शाह र रानी कौशल्यावती देवीका जेठा छोरा थिए। पृथ्वीनारायण शाहले बाल्यकालदेखि नै नेपाललाई एकीकृत गर्ने सपना देखेका थिए।

त्यतिबेला नेपाल बाइसे-चौबिसे राज्यहरूमा विभाजित थियो। यी साना राज्यहरूबीच आपसी संघर्ष र विभाजन थियो, जसले गर्दा बाह्य शक्तिहरूको हस्तक्षेपको खतरा बढिरहेको थियो। पृथ्वीनारायण शाहले यो परिस्थितिलाई बुझेर देशलाई एकीकृत गर्न आवश्यक ठाने।

गोरखा विजय अभियान

पृथ्वीनारायण शाहले सबैभन्दा पहिले आफ्नो राज्य गोरखालाई बलियो बनाए। उनले कुशल रणनीति, कूटनीति र सैनिक संगठनको माध्यमबाट काठमाडौं उपत्यकाका राज्यहरू—काठमाण्डौ, पाटन र भक्तपुरलाई आफ्नो अधीनमा ल्याए।

वि.सं. १८२५ मा काठमाडौं उपत्यकालाई विजय गरेर पृथ्वीनारायण शाहले नेपालको एकीकरण प्रक्रिया सफलतापूर्वक सुरु गरे। उनले आफ्नो शासनकालमा सुदूर पश्चिमदेखि पूर्वसम्म नेपाललाई एकीकृत गरे।

राष्ट्रिय नारा र सोच

पृथ्वीनारायण शाहले आफ्नो शासनकालमा धेरै महत्त्वपूर्ण नीतिहरू अघि सारे। उनले नेपाललाई "सानो तर भुटान र तिब्बतजस्तै सुन्दर देश" भनेर उल्लेख गरेका थिए। उनले देशलाई आत्मनिर्भर बनाउनुपर्ने, विदेशी शक्तिहरूबाट सचेत रहनुपर्ने, र आफ्नो धर्म-संस्कृतिको रक्षा गर्नुपर्ने धारणा व्यक्त गरेका थिए।

पृथ्वी जयन्तीको महत्व

पृथ्वी जयन्ती नेपाली जनता, विशेषगरी युवापुस्तालाई राष्ट्रिय एकता र देशप्रेमको भावना विकसित गर्न प्रेरित गर्ने अवसर हो। यो दिन पृथ्वीनारायण शाहको योगदानलाई सम्झने, उनको आदर्शबाट पाठ सिक्ने, र समृद्ध नेपाल निर्माणको दिशामा अगाडि बढ्ने प्रण गर्ने समय हो।

पछिल्ला केही वर्षहरूमा पृथ्वी जयन्तीलाई राष्ट्रिय एकता दिवसका रूपमा पनि मनाउन थालिएको छ। यस दिन विभिन्न कार्यक्रमहरू, झाँकी प्रदर्शन, साहित्यिक गोष्ठी, र विद्यालय तथा कलेजहरूमा प्रतियोगिताहरूको आयोजना गरिन्छ।

पृथ्वी जयन्तीले नेपाली इतिहास, सभ्यता, र राष्ट्रिय एकताको गहिरो पक्षलाई सम्झाउने काम गर्छ। पृथ्वीनारायण शाहको दूरदर्शी सोच र अदम्य साहसले नेपाललाई एउटा सुदृढ राष्ट्रको रूपमा स्थापित गर्‍यो। यो दिन सबै नेपालीहरूले आफ्नो इतिहासको सम्मान गर्दै राष्ट्रिय गौरवको भावना अभिवृद्धि गर्नुपर्ने अवसर हो।