काठमाडौं ।अफ्रिका एक यस्तो  महादेश हो, जहाँ इतिहास, संस्कृति र परम्पराको अनुपम संगम पाइन्छ। यो महादेश ५४  राष्ट्रहरू मिलेर बनेको छ। यहाँ करिब १.१ अर्ब मानिस बसोबास गर्छन्, जुन विश्वको कुल जनसंख्याको १६ प्रतिशत हो।

क्षेत्रफलका हिसाबले अफ्रिका पृथ्वीको २०.५ प्रतिशत भू-भाग ओगट्ने विशाल भूभाग हो। यहाँ अरबी, अंग्रेजी, फ्रान्सेली, स्वाहिली, पोर्चुगिज, बर्बर र हौसा जस्ता प्रमुख भाषाहरू बोलिन्छन्, जसले महादेशको सांस्कृतिक र भाषिक विविधतालाई झल्काउँछ। यसको भू-राजनीतिक स्थिति मात्र नभई भाषिक विविधता पनि अफ्रिकालाई संसारभर विशिष्ट बनाउँछ।

अफ्रिकाको अर्थतन्त्रको मेरुदण्ड कृषि क्षेत्र हो। यहाँको ६५ प्रतिशत श्रमशक्ति कृषिमा निर्भर छ, जसले कुल गार्हस्थ्य उत्पादन (GDP) को ३२ प्रतिशत योगदान दिन्छ। सन् २००० देखि २०१० सम्म अफ्रिकाले ५.४ प्रतिशतको औसत वार्षिक आर्थिक वृद्धि हासिल गर्‍यो, जसले हरेक वर्ष ७८ अर्ब डलरको वृद्धिलाई थप बल प्रदान गर्‍यो।

तर, २०१० देखि २०१५ सम्म यो वृद्धिदर घटेर ३.३ प्रतिशतमा झरेको थियो। अफ्रिकाको सबैभन्दा धनी देश इक्वेटोरियल गिनी हो, जहाँ प्रतिव्यक्ति जिडिपी ३३,००० डलरभन्दा बढी छ। यो स्तर स्पेनको आर्थिक स्तरसँग मिल्दोजुल्दो छ। अफ्रिका खनिज स्रोत र प्राकृतिक सम्पत्तिले भरिपूर्ण छ। विश्वको करिब आधा सुन दक्षिण अफ्रिकाको विटवाटर्सर्यान्ड क्षेत्रमा निकालिएको छ। त्यसैगरी, सहारा मरुभूमि, जुन विश्वकै सबैभन्दा ठूलो मरुभूमि हो, अमेरिकी महादेशभन्दा ठूलो क्षेत्र ओगटेको छ।

शहरीकरण र अन्तर्राष्ट्रिय व्यापार अफ्रिकाको समग्र आर्थिक विकासका प्रमुख हिस्सा हुन्। हाल अफ्रिकाको करिब ३७ प्रतिशत जनसंख्या शहरी क्षेत्रमा बस्छ, र यो दर आगामी दशकमा अझ तीव्र हुने अपेक्षा छ। यो शहरीकरण दर चीनको जस्तै छ र भारतको भन्दा उच्च छ। सन् २०२० देखि २०५० सम्म अफ्रिका विश्वकै सबैभन्दा तीव्र शहरीकरण भइरहेको क्षेत्र बन्ने अनुमान गरिएको छ।

चीन अफ्रिकाको सबैभन्दा ठूलो व्यापारिक साझेदार हो। अफ्रिका र चीनबीचको वार्षिक व्यापार २०० अर्ब डलर पुगेको छ। अंगोलामै मात्र ३.५ लाखभन्दा बढी चिनियाँ नागरिक बसोबास गर्छन्। अफ्रिकाको पर्यटन क्षेत्रले पनि उल्लेखनीय प्रगति गरिरहेको छ। मोरक्को अफ्रिकाको सबैभन्दा धेरै पर्यटक भित्र्याउने देश हो, जबकि जोहानेसबर्ग सबैभन्दा बढी भ्रमण गरिने शहर हो। अफ्रिकामा ठूला हवाई सञ्जाल रहेको देश इथियोपिया हो, जहाँ अफ्रिकाका अन्य कुनै पनि देशभन्दा बढी हवाई अड्डा छन्।

अफ्रिकाको सांस्कृतिक योगदान पनि विश्वभरि उदाहरणीय छ। ग्रासा माचेल एक अद्वितीय महिला हुन्, जसले मोजाम्बिक र दक्षिण अफ्रिकाको प्रथम महिला बन्ने दुर्लभ इतिहास रचिन्। इथियोपिया मात्र त्यस्तो अफ्रिकी देश हो, जहाँ आफ्नै मौलिक अक्षर प्रणाली छ। यो प्रणाली संसारकै सबैभन्दा पुरानो जीवित अक्षर प्रणाली हो। लाइबेरिया १८२२ मा अमेरिकी मुक्त दास र मुक्त अश्वेतहरूको समूहद्वारा स्थापना गरिएको देश हो।

अफ्रिकाको विविध भूगोल, सांस्कृतिक सम्पदा, आर्थिक सम्भावना र प्राकृतिक स्रोतको कारण यो महादेशलाई भविष्यको आर्थिक केन्द्रका रूपमा हेरिएको छ। प्राकृतिक स्रोतहरूको उचित उपयोग, अन्तर्राष्ट्रिय व्यापारको प्रभावकारी प्रबंधन र जनसांख्यिकीय लाभलाई उपयोग गर्न सकेमा, अफ्रिका विश्व अर्थतन्त्रको महत्वपूर्ण केन्द्र बन्नेमा कुनै शंका छैन।