आजको डिजिटल युगमा सामाजिक सञ्जाल मानिसहरूको दैनिक जीवनको अभिन्न हिस्सा बनेको छ। फेसबुक जस्तो लोकप्रिय प्लेटफर्मले व्यक्तिगत सम्पर्कलाई मात्र नभई व्यवसाय, ब्रान्ड, र प्रभावकारीहरूलाई लाखौं फलोअरहरूसँग जोड्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलिरहेको छ। तर यसैको फाइदा उठाउँदै साइबर अपराधीहरूले ‘फेक नोटिफिकेसन’ को माध्यमबाट ठगी गर्न थालिसकेका छन्।

के हो फेक नोटिफिकेसन?

फेक नोटिफिकेसन भनेको कुनै विश्वासिलो स्रोतबाट आएको जस्तो देखिने, तर वास्तवमा ह्याकरहरूद्वारा तयार गरिएको झूटो सूचना हो। उदाहरणका लागि, तपाईंको फेसबुक पेजको नाम परिवर्तन गर्न अनुरोध आएको, अकाउन्ट अस्थायी रूपमा ब्लक भएको, वा तपाईंको पेजको व्यवस्थापक अधिकार गुम्ने सूचना दिने नोटिफिकेसनहरू फेक हुन सक्छन्। यस्ता नोटिफिकेसनमा भएको लिङ्कमा क्लिक गर्दा तपाईं ह्याकरहरूको जालमा पर्न सक्नुहुन्छ।

ह्याकिङको प्रक्रिया

फेक नोटिफिकेसनको लिङ्क क्लिक गर्दा, तपाईंलाई एउटा झूटो लगइन पेजमा लगिन्छ। यो पेज फेसबुकको आधिकारिक पेज जस्तै देखिन्छ, जसले तपाईंलाई आफ्नो इमेल र पासवर्ड प्रविष्ट गर्न लगाउछ । तपाईंले आफ्नो विवरण प्रदान गर्नासाथ, त्यो जानकारी ह्याकरको हातमा पुग्छ। त्यसपछि, ह्याकरले तपाईंको व्यक्तिगत अकाउन्ट र पेजको पूर्ण नियन्त्रण लिन सक्छ, जसबाट तपाईंको व्यक्तिगत डेटा चोरी गर्नेदेखि तपाईंको पेजलाई दुरुपयोग गर्नेसम्मका काम हुनसक्छ।

जोगिनका लागि के गर्ने?

१. नोटिफिकेसनको स्रोत जाँच गर्ने: कुनै पनि नोटिफिकेसन प्राप्त हुँदा, त्यसमा रहेको लिङ्क क्लिक गर्नु अघि स्रोत विश्वसनीय छ कि छैन भनेर जाँच गर्नुहोस्।

२. आधिकारिक वेबसाइट वा एप मात्र प्रयोग गर्ने: फेसबुकको नोटिफिकेसन जाँच्न सिधै फेसबुकको आधिकारिक वेबसाइट वा मोबाइल एपमा लगइन गर्नुहोस्।

३.  टु-फ्याक्टर अथेन्टिकेसन प्रयोग गर्ने  : आफ्नो अकाउन्टमा सुरक्षा बढाउन यस प्रविधिको प्रयोग गर्नुहोस्। यसले ह्याकरहरूले पासवर्ड पाए पनि अकाउन्ट ह्याक गर्न कठिन बनाउँछ।

४. शङ्कास्पद लिङ्कलाई बेवास्ता गर्ने: कुनै लिङ्क शङ्कास्पद देखियो भने त्यसलाई नखोल्नुहोस्।

५. पासवर्ड बलियो बनाउने: आफ्नो पासवर्ड अल्फान्युमेरिक र विशेष क्यारेक्टरहरूको मिश्रणले बनाउनुहोस्।

फेसबुक पेजमा लाखौं फलोअर हुँदा, त्यो पेजले ठूलो व्यावसायिक वा व्यक्तिगत महत्त्व राख्न सक्छ। ह्याक भएमा, ह्याकरहरूले गलत सूचना फैलाउने, फेक विज्ञापन चलाउने, वा पेज बेच्ने प्रयास गर्न सक्छन्। त्यसैले पेज सुरक्षित राख्नु व्यवसायको प्रतिष्ठा र व्यक्तिगत डाटा सुरक्षाका लागि अनिवार्य हुन्छ। फेक नोटिफिकेसनबाट बच्न सतर्कता र साइबर सुरक्षा सम्बन्धी ज्ञानको अभावले तपाईंलाई ठूलो क्षतिमा पुर्‍याउन सक्छ। डिजिटल संसारमा सुरक्षित रहन, नोटिफिकेसन पहिचान गर्ने, र उचित सुरक्षा उपाय अपनाउनु अनिवार्य छ। फेसबुक जस्ता प्लेटफर्ममा सचेत भएर, तपाईं आफ्नो अकाउन्ट र पेज दुवैलाई सुरक्षित राख्न सक्नुहुन्छ।